Politics - Chính trị công sở: Vì sao là chủ đề “cấm kỵ” nơi làm việc?

Chính trị công sở: Vì sao chúng ta thường né tránh?

Nhắc đến hai từ “chính trị” (Politics), hẳn nhiều người trong chúng ta đều không cảm thấy thoải mái. Trong một số nền văn hóa, chính trị còn được xem là chủ đề nhạy cảm, không nên bàn bạc hay thảo luận nơi công cộng. Vì thế, khi đặt trong bối cảnh công sở, chính trị lại càng dễ bị nhìn nhận như một điều cấm kỵ.

Triết gia Plato từng nói: 
“Một trong những cái giá phải trả cho việc từ chối tham gia vào trò chơi chính trị là bạn sẽ bị cai trị bởi những người kém cỏi hơn.”

Theo từ điển Merriam-Webster, chính trị công sở là những hành động và thái độ được thực hiện nhằm đạt lợi ích hoặc quyền lực trong tổ chức.

Theo từ điển Merriam-Webster: 
https://www.merriam-webster.com/dictionary/office%20politics

Chỉ cần có từ hai người trở lên, có tương tác, có lợi ích, có cạnh tranh, thì chính trị sẽ xuất hiện. Điều này không chỉ đúng ở công ty mà còn hiện diện trong gia đình, trong các mối quan hệ đời sống thường ngày. Khi một đứa trẻ biết cách nũng nịu để đạt được món quà mình muốn, chính trị đã bắt đầu xuất hiện ở dạng rất đơn giản.

Chính trị công sở tồn tại ở mọi ngóc ngách

Chốn công sở là môi trường đặc biệt thuận lợi để Politics “phát huy tác dụng”. Nếu để ý, bạn sẽ dễ dàng nhận ra những tình huống quen thuộc:

• Có người luôn biết trước kế hoạch thăng tiến hay điều động nhân sự
• Có dự án luôn được phê duyệt dễ dàng hơn các dự án khác
• Có những cuộc họp mà “ý kiến A” luôn được lắng nghe, còn “ý kiến B” thì không
• Có những mối quan hệ căng thẳng kéo dài giữa các phòng ban
• Có người thường xuyên được cấp trên “back-up” trong các cuộc họp quan trọng

Những điều này không tự nhiên sinh ra. Chúng là kết quả của sự tương tác, ảnh hưởng và quyền lực – tức Politics.

Tuy vậy, không phải ai cũng dễ dàng nhận diện chính trị công sở. Một phần vì ít ai thừa nhận mình đang “play politics”, phần khác vì bản chất của Politics nằm trong vùng xám. Đúng – sai, công bằng – không công bằng đôi khi chỉ phụ thuộc vào góc nhìn của từng người.

Vì sao chính trị công sở thường bị gắn mác tiêu cực?

Politics từ lâu đã gắn với hình ảnh gian trá, thao túng, chiêu trò… nên khi xuất hiện trong môi trường doanh nghiệp, nó cũng dễ bị “vạ lây”.

Bên cạnh đó, nhiều người ngại nói về chính trị công sở vì sợ:

• Va chạm với người có quyền lực
• Bị đánh giá, soi xét
• Ảnh hưởng đến vị trí hoặc công việc hiện tại

Chính sự né tránh này khiến tồn tại rất nhiều hiểu lầm và nhận thức sai lệch về Politics nơi làm việc.

Hiểu lầm phổ biến: Giỏi “play politics” là người thủ đoạn?

Khi nhắc đến Politics, nhiều người ngay lập tức liên tưởng đến những điều tiêu cực. Nhưng thực tế, để vận dụng Politics một cách hiệu quả và lành mạnh, người đi làm cần rất nhiều kỹ năng: khả năng gây ảnh hưởng, xây dựng mối quan hệ, networking, quản lý stakeholder và đặc biệt là trí tuệ cảm xúc (EQ).

Một ví dụ quen thuộc là trước một buổi họp phê duyệt dự án quan trọng, ngoài việc chuẩn bị nội dung trình bày tốt, việc hiểu rõ mối quan tâm của từng stakeholder đóng vai trò sống còn. Người phụ trách tài chính quan tâm ngân sách và lợi nhuận, người phụ trách kinh doanh quan tâm doanh số, còn lãnh đạo cấp cao quan tâm bức tranh chiến lược dài hạn.

Khi bạn hiểu rõ những ưu tiên này và chuẩn bị phương án phù hợp, bạn đã nắm trong tay phần lớn khả năng thành công. Đó chính là Politics theo nghĩa tích cực.

Việc “play politics” tốt hay xấu phụ thuộc vào mục tiêu và động cơ của bạn, cũng như việc bạn có đánh đổi lợi ích của người khác hay của tổ chức hay không.

Có thể nói “không” hoàn toàn với chính trị công sở không?

Câu trả lời là: không hẳn.

Bạn có thể không chủ động tham gia, nhưng Politics vẫn có thể tự tìm đến. Công sở là nơi mỗi người đều có mục tiêu rất rõ ràng: thu nhập, mối quan hệ, phát triển sự nghiệp, tích lũy kinh nghiệm, quyền lực hay sự công nhận. Trong quá trình đó, va chạm là điều không thể tránh khỏi.

Không có tổ chức nào hoàn toàn không tồn tại Politics, dù là tập đoàn lớn, công ty gia đình hay tổ chức phi lợi nhuận.

Chỉ cần giỏi chuyên môn là đủ?

Đây là suy nghĩ khá phổ biến ở những người trẻ tự tin vào năng lực nhưng chưa có nhiều va chạm thực tế.

Một dấu hiệu cho thấy bạn đang bắt đầu “chạm” vào Politics là khi bạn cảm thấy có điều gì đó “không ổn” nhưng khó diễn đạt rõ ràng. Chẳng hạn, cùng một vấn đề nhưng thông điệp lại thay đổi tùy theo đối tượng mà cấp trên trao đổi.

Việc hiểu và nhận diện Politics sớm giúp bạn tránh bị động, đồng thời biết cách ứng xử phù hợp trong những tình huống phức tạp.

Politics chỉ tồn tại ở công ty lớn và cấp cao?

Thực tế, Politics xuất hiện ở mọi cấp độ. Ngay cả ở những vị trí thấp nhất trong tổ chức, nếu có tương tác, lợi ích và trách nhiệm, thì Politics vẫn tồn tại.

Một nhân viên lễ tân, nếu có tinh thần cầu tiến, ham học hỏi và biết cách ứng xử khéo léo, hoàn toàn có thể mở ra những cơ hội nghề nghiệp lớn hơn trong tương lai.

Kỹ năng chính trị công sở có phải năng khiếu bẩm sinh?

Câu trả lời là không.

Political skill được hình thành từ nhiều kỹ năng có thể học và rèn luyện: giao tiếp, xây dựng mối quan hệ, quản lý stakeholder, EQ… Quan trọng nhất là tư duy phát triển – tin rằng bản thân có thể học hỏi và cải thiện theo thời gian.

Lời kết

Chính trị công sở không tốt cũng không xấu. Điều quan trọng nằm ở cách bạn nhìn nhận, mục tiêu bạn theo đuổi và ranh giới bạn đặt ra cho chính mình. Khi đủ tỉnh táo và tử tế, Politics đơn giản chỉ là một phần tất yếu của môi trường làm việc – không hơn, không kém.

Xem thêm các góc nhìn thực tế về môi trường làm việc trong series Làm công ăn gì? tại: https://hri.com.vn/wellbeing-hrivietnam